Een pad of vele paden? Verdiepen of Verdwalen?

Leestijd circa 9 min

Er is vandaag veel keuze. Dat lijkt een zegen, maar soms is het ook een val. Yoga, meditatie, tai ji, ademwerk, dans, lichaamsgerichte therapie, boekenstudies en retraites in verschillende geloofsovertuigingen.... Wie zoekt naar rust, balans of groei, wordt overspoeld door mogelijkheden. Velen durven dan te combineren. Hier een beetje yoga, daar wat qigong, een stilte retraite..... Het voelt open, rijk, ruimdenkend. Allemaal goed op zich, want een open geest is een van de aspecten die gecultiveerd dienen te worden. Maar de vraag is: leidt deze veelheid ook tot diepte?

Eén pad, diepe put

Vergelijk het met een berg. Er zijn meerdere paden die naar de top leiden. Maar je geraakt er enkel als je één pad effectief bewandelt. Een stukje dit pad, dan weer een ander, dan nog een, brengt je nergens. Althans in het begin van je reis. Of, laten we het beeld omkeren: wil je water vinden in een dorre woestijn, dan graaf je beter één diepe put dan duizend ondiepe. Veelheid kan voelen als rijkdom, maar het is vaak slechts beweging zonder richting. Het aanraken van een oppervlakkige voldoening. Een soort van onbewuste quick fix, die voor sommigen ook dan het zaadje plant om verder en dieper te gaan.

Verwarring of verbeelding

Maar laat ons even kijken naar waarom een pad bewandelen nuttig is. Zonder toewijding aan één pad ontstaat er niet alleen verwarring, maar ook verbeelding. De mind houdt niet van het niet-weten. Ze vult snel in. Wat je niet begrijpt, vul je aan met wat je denkt dat het betekent. Zo ontstaan projecties, illusies en vervlakking van begrip. En dat is net het omgekeerde van waar de meeste tradities op gericht zijn: werkelijk inzicht, doorleefde ervaring, ont-dekking van de gelaagdheid van een concept, begrip of zelfs 1 woord.

Onze geest is een gemakzoeker. Hij vormt altijd het eenvoudigste beeld waarmee hij verder kan. Dat kan je zien hoe het wereldbeeld of de logica van een kind evolueert naar dat van een volwassen persoon. Door begrijpen en inzichten stellen we ons concept bij. Dus eenvoudig is niet altijd waar., en daardoor wat waar is is vaak niet zo eenvoudig om tot daar te komen. Wat we "aanvoelen" of "intuïtief" denken, is vaak gekleurd door ons verleden, onze overtuigingen, of wat we graag zouden willen dat waar is. Wie niet voldoende traint of belichaamt, blijft hangen in concepten. En die voelen vaak juist aan, maar zijn onbetrouwbaar. Ik denk dat een voorbeeld niet hoeft... kijk gewoon naar de golven aan misinformatie in de (social) media, waardoor we dingen gaan geloven.

Tai ji: een pad via het lichaam

Tai ji kiest een specifieke ingang: de fysiek. Via het lichaam leer je kijken, voelen, afstemmen. Wat zich emotioneel en mentaal nog verhult, zal zich onvermijdelijk toonbaar maken lichamelijk . Een spanning is een spanning. Een blokkade is een blokkade. Je kunt het niet denken of praten, je moet het leren voelen. En dat leren voelen vraagt tijd, herhaling en een zekere bereidheid om ongemak toe te laten.

Daarin lijkt tai ji misschien op yoga. Maar hoewel er parallellen zijn, is de opbouw anders. Tai ji richt zich op beweging vanuit ontspanning, op het vloeiend opbouwen van elastische krachten, op interne verbinding. Het is geen verzameling oefeningen, die we herhalen om gezond te blijven of te ontspannen. Het is een proces. Je lijf als laboratorium. Je ervaring als kompas om je intentie fijn te stellen.

Herhaling als transformatie

Training is geen herhaling van hetgeen al bekend is. Het is dieper gaan naar je grens en de poort naar het onbekende. Door telkens opnieuw dezelfde vorm te lopen, ontstaat er iets anders. De beweging verandert niet. Jij verandert althans als je een zoekende en open geest hebt. Je voelt meer, anders, dieper. En dat gebeurt niet door na te denken, maar door te doen, te ervaren , bij te stellen. Herhalen. Aandachtig blijven. En de subtiele lagen laten ontvouwen.

Wie niet of weinig oefent, blijft vastzitten in de eerste laag. Die lijkt misschien boeiend of zelfs magisch, maar ze is slechts het begin. Wie enkel wil proeven, zal nooit eten en verteren. Wie enkel wil begrijpen, zal nooit doorgronden. Het lichaam heeft zijn eigen taal. En die leer je alleen spreken door erin te verblijven.

De waarde van een leraar

Een traditie leeft niet op papier. Ze leeft in mensen. In lichamen die de praktijk jarenlang doorleefd hebben. Een leraar die zijn pad bewandelt, is geen goeroe maar een gids. Iemand die een deel van de valkuilen kan aanduiden. Die weet hoe het voelt om te verdwalen. En die weet dat niet elke groei comfortabel is en wat we soms zoeken niet vindbaar is als we te hard zoeken.

Een goede leraar stelt geen dogma's op. Maar hij bewaakt wel de richting. Hij biedt bedding, structuur, context. Niet om je te beperken, maar net om je toe te laten dieper te gaan. Dichter bij jezelf te komen. Want alleen in die diepte ontstaat werkelijke vrijheid, die je dan op jouw manier kan belichamen en uitdragen. Traditie is geen beperking van jouw pad. Het ís iets dat je helpt jouw pad te vinden.

Vertraging, toewijding, groei

Wie tai ji wil leren, leert vooral traagheid verdragen. En de onrust die daarin wakker wordt. Soms lijkt het alsof niets beweegt. Alsof je stilstaat. Maar juist daar, in dat langzame, ontstaan de echte verschuivingen. Je leert jezelf kennen. Niet de versie die je toont of gelooft te zijn, maar die andere: die diepere, stillere laag.

Dat vraagt tijd. Toewijding. Ritme. Niet omdat het moet, maar omdat het niet anders kan. Groei laat zich niet haasten. En wie zich niet wil binden, zal zelden iets volledig doorgronden.

Of, zoals een oude yogi het ooit zei:

"Als je in een woestijn water wil zoeken, graaf dan geen 1000 putten, maar 1 diepe put."